二 四体碑文识录

汉：御制平定西藏碑[10]

藏：（1） rgyal po rang nyid kyis bris pa′i bod yul bde ′jags su （2） bkod pa′i rdo rengs[11]/ kyi yi ge/

满：（1） han i araha wargi dzang be necihiyeme ［toktobuha］ bei bithe.

蒙：（1） qaγan-u bicigsen baraγun töbed oron-i ［tübsidgen］ toγtaγaγsan kösiy-e cilaγun-u bicig

汉：昔者++[12]太宗文皇帝之崇德七年，班禅额尔德尼、达赖喇嘛、固始汗谓东土有++圣人出。特遣使自人迹不至之区，经仇敌之国，阅数年始达盛京。

藏：sngar/ ！ tha′i zung su′u thu bhwang ti′i che[13]（3） ba′i rab rtsal gyi lo bdun par/ chen er dhe ni ta la′i bla ma ku shri （4） rgyal pos sogs kyis ched du mi sna btang ste/ shar phyogs kyi yul grur （5） ！ skyes chen dam pa zhig ′khrungs par nges zhes/ sngar sus kyang ′gro （6） ma myong ba′i lam ′phrang dgra′i yul rnams bgrod cing brgal te/ mun ten （7） gyis char yong ba nas bzung/

满：（2） neneme （3） ++ taidzung šu hūwangdi wesihun erdemunggei nadaci aniya，bancan erdeni，dalai lama，gusi han cohome elcin takūrafi dergi ergide （4） ++ enduringge niyalma tucikebi seme，niyalma i yabuhakū batai gurun be fondolome，ududu aniya yabufi，teni mukden i bade ［isinjiha］.

蒙：（2） urida （3） ++taitsong sutu quwangdi-yin degedü erdemtü-yin doloduγar[14]on bancin erdeni. dalai blama. güüsi[15]qaγan tan. doron-a jüg-tür （4） ++boγda törölkitü γarcuqui kemen tusqailan elci jaraju kümün-ü ese kürügsen γajar ece daisun-u ulus-i tuγulju kedü kedün jil yabuγad sayi mükdin-ü γajar-tur kürjü irebei.

汉：至今八十载，同行善事，俱为施主[16]，颇极安宁。

藏：da bar lo brgyad cu′i ring la/ phan tshun thun mong du （8） rnam dkar la spyod cing yon mchod du ′brel te bde ′jags su gnas pa las/

满：te de isitala jakūnju aniya oho. uhri[17]sain baita be yabume üklige[18]ofi umesi elhe bihe.

蒙：edüge nayan od boltala öglige-yin ejen bolju bügüdeger caγan üiles-i üiledün masi amur aγsan-a.

汉：后达赖喇嘛之殁第巴隐匿不奏者，十有六年，任意妄行，拉藏灭之，复兴其法。因而允从拉藏苦苦脑儿群众公同之请。

藏：（9） sde pas/ ta la′i bla ma sku gshegs pa lo bcu drug gi bar gsang nas/ rang dgar （10） spyod pa la/ lha bzang gis bcom ste/ bstan pa bskyangs par yod ces par brten （11） lha bzang nyid mtsho sngon pa yongs kyis zhus pa ltar gnang/

满：diba dalai lama i （5） akū oho be juwan ninggun aniya gidafi. gūnin cihai yabuha be ladzang efulefi šajin be dasaha sere jakade. uthai ladzang uheri huhu noor i baiha songkoi obuha.

蒙：dalai blam-a-yin （5） jangca araljiγsan-i. diba arba jirγuγan jil boltala niγuju öber-ün sanaγabar yabuγsan-i lhazang sönögejü šasin-i jasabei kemegsen-ü tulada. mön-kü lhazang ba. bügüde köke naγur dakin-ü γuyuγsan yosoγar bolγaγsan bülüge.

汉：中间策妄阿喇蒲坦妄生事端，动准噶尔之众，肆行奸诈，灭坏达赖喇嘛，并废第五辈达赖之塔，辱蔑班禅，毁坏寺庙，杀戮喇嘛，名为兴法而实灭之，且欲窃据图伯特国。

藏：skabs su tshe dbang rab （12） brtan gyis glags ′tshol bar jung gar gyi dmag du ma btang ste/ sgyu thabs kyis （13） bstan don la bsnyad btags nas/ ta la′i bla ma blos btang ste/ rgyal dbang lnga pa′i （14） gser gdung chen mo rang thad du byas shing/ chen rin po che′i thugs sun par byed （15） te/ lha khang dang dgon gnas bcom/ dge ′dun rnams bgrong nas bstan pa （16） bshig ste/ bod yongs kyi ′bangs rnams ′dzin bdag byed snyam pa′i ham pa mi （17） ′os pa′i log spyod ′di lta bu la/

满：ere sidende tsewang rabtan dosinjifi. kanagan fiktu be baifi. jun gar labdu （6） cooha be unggifi. jalingga arga be baitalame. dalai lama be efulefi. sunjaci jalan i dalai sobargan be efulehe. bancen be girubuha. sy miyoo be garlaha. lamasa be wame. šajin i jalin sembime šajin ［be efuleme］. tubet i gurun i gubci be ejeleki sehe turgunde

蒙：ene jabsar-tur ciwang rabtan oroγad. siltaγ-u eriju jegün γar-un （6） olan cerig-i ilegejü jaliqai arγ-a-bar dalai blam-a-yi tebcijü tabuduγar üy-e-yin suburγ-a -yi ebden. bancin erdeni-yi icegebei. süm-e keid ebdejü. quwaraγ-ud-i qoroγan.šasin-u tula kemen bügetele. qarin šasin-i ebden büü töbed ulus-i ejelesügei kemegsen-i.

汉：朕以其所为非法，爰命皇子为大将军王，又遣朕子孙等，调发满洲、蒙古、绿旗兵各数万[19]，历烟瘴之地，士马安然而至。贼众三次乘夜盗营，我兵奋力击杀，贼皆丧胆远遁。一矢不发，平定西藏，振兴法教。

藏：nged kyis mi rigs par shes te/ nged rang gi sras （18） la dmag dpon chen por dbang bskur te/ sras tsha bo dang bcas/ man ju/ sog po/ （19） ［rgya'i］ dmag ［khri khrag］ mang po btang ste/ sa ［shin tu bgrod］ dka′ ba′i gnyan can （20） ［las nye zho med par thon te phyin par mtshan mo ′thab tu ′ong ba′i dmag rnams］ lan gsum （21） ［du pham par byas pas snying ′dar zhing ′jig te rtsa ba nas bros su chug］ cing/ mda′ gcig （22） ［tsam yang ma′ phang par bod rnams bde ′jags su byas te］ bstan srid dar bar byas （23） so/

满：（7） bi ambarame wakašafi. mini jui be amba jiyanggiyūn wang obufi. geli mini juse omosi be unggifi. manju. monggo. nikan hacingga cooha be ududu tumen fidefi. ehe sukdun oho babe duleme. leksei sain i isinafi. dobori （8） hūlhame gidanji［ha］ bata be. ilan mudan gelebume wafi. silhi be meijebume burulabuha. emu da sirdan gabtahakū wargi dzang be toktobufi. doro šajin be badarambuha.

蒙：bi yekede buruγusiyan minü （7） köbegün-i yeke jangjun wang bolγaju. basa minü keüked acinar luγa selde manju. mongγol. kitad-un cerig-ud kedü kedün tümen ilegejü. öndör sür-tü γajar-i γatulun. neite ［sain］ mendü-ber kürüged. söni qulaγai-bar daγariju iregsen daisun-i γurban üy-e doroitaγol-un ayuγuluγsan-iyar （8） jirüken-i qaγaraγolon buruγulaγulbai. nigeken cu sumun qarbuγul ügeküy-e töbed oron-i toγtaγaju šasin töro-［i badsraγolbai］.

汉：赐今呼必尔汗册印，封为第六辈达赖喇嘛，[20]安置禅榻，抚绥图伯特僧俗人众，各复生业。

藏：sku skye ［gsar pa ′di kar bka′］ tham sogs kyi skyes dang ［bcas］/ ta la′i bla ma drug par （24） mnga′ gsol ［nas khri la bskos］ te/ gangs can kyi sde mang spyi dang dge ′dun gyi sde rnam［s？］ （25） skyongs shing bde ′jags su byas nas so so′i ′os ′gab gyi gzhi ′dzin gcug pas/

满：ice hūbilgan de ce doron bume. ningguci jalan i dalai lama seme fungnefi （9） besergen de tebuhe. tubet i geren lama irgese be bilume tohorombume. meni meni banjire babe dahūme bahabufi. da doroi obuha.

蒙：sin-e qubilγan-dur bošoγ jarliγ tamaγ-a ögejü jirγuduγar dalai blam-a bolγan ergümjilejü siregen-e γarγabai. töbed oron-u olan quwaraγ-ud-un aimaγ ba. irgen ulus-i （9） aburan toqoraγolon öber öber-ün aju töröküi-yi-inü dakiju olγaγlon-un ijaγur-un yosoγar bolγabai

汉：于是文武臣工，咸谓王师西讨，历瘴疠险远之区，曾未半载，辄建殊勋，实从古所未有。

藏：（26） ′di la yig rigs dang dmag rigs kyi dpon bka′ blon rnams kyis/ nub phyogs la （27） dpung chen po chas te bgrod dka′ zhing thag ring ba′i sa gnyan las thon te lo ngo phyed tsam （28） yang ma ′gyangs par ′phral du don chen po bsgrub par byas pa ni/ deng phan chad ma byung bar （29） nges zhes zhus pa dang/

满：ede bithe coohai ambasa hafasa. gemu amba cooha wargi baru dailame genefi. ehe sukdun bisire haksan goro （10） babe duleme yabu［fi］ ［honto］ho aniya ohakū. uthai amba gung be mutebuhengge. yargiyan i julgeci ebsi akūngge seme wesimbuhe bime.

蒙：egün-dur bicig-un jüil-ün cerig-ün jüil-ün said tüsimed cöm-iyer. yeke cerig baraγun eteged-dür dailar-a jodoγad öndör sür-tü berke qola γajar-i γatulju γaruγad. qaγas （10） jil bolol ügegüy-e darui yeke γabiy-a bütügegsen anu. üneker erten-ece inaγsi ügei bolai kemen ailadqaγsan ［böged］

汉：而诸蒙古部落，及图伯特酋长，亦合词奏曰：“皇帝勇略神武，超越往代，天兵所临，邪魔扫荡，复兴蒙古向所尊奉法教，坎麻[21]、藏卫等部人众，咸得拔离汤火，乐土安居。如此盛德大业，非臣下颂扬所能宣罄。请赐御制碑文，镌勒招地[22]，以垂永久。”

藏：bod sog po′i sde mang gi dpon khag rnams kyis kyang mgrin gtsig （30） tu/ gong ma′i rmad du byung ba′i gzi brjid dang dpa′ mdzangs kyi rtsal ′di lta bu ni/ snga rabs （31） bdag las ches phul du byung bas dpung chen po sleb phral log spyod can gyi dgra bo （32） rnams bcom nas/ sog po yongs kyi sngar nas spyi bor bkur ba′i bstan pa dang （33） ′chad nyan slar gsos shing/ khams dang dbus gtsang gi char gtogs pa′i sde （34） mang thams cad sdug bsngal las skyobs shing bde skyid sbyor ba′i che ba dang don mthun （35） gyi snyan grags kyi bsngags bos bdag cag bka′ blon rnams kyis ji bzhin brjod par mi （36） nus lags/ ′on kyang gong ma nyid kyis ljags rtsom zhig gnang nas/ lha sa rdo rengs （37） la brkos te gtan du ′jog dgos tshug zhus par/

满：geren munggo aiman. jai tubet i data geli uhei acafi. hūwangdi i baturu bodogon ferguwecuke horonggo （11） nenehe jalan ci lakcafi colhororo jakade. amba cooha isiname. uthai fudasihūn hūl［ha］ ［be ne］cihiyefi］. munggosoi daci wesihuleme juktehe šajin tacihiyan be dahūme yendebufi k'am dzang wei i jergi hacingga aiman i irgese be yooni jobolon ci tucibufi （12） elhe banjire de isibuha.. ere gese wesihun erdemu amba gong be. amban meni tukiyeme ［makta］me wacihiyame tucibume muterengge waka.. bairengge ejen i beye bei bithe arafi wehe de folobufi. joo i bade enteheme tutaburo seme baime wesimbuhe be.

蒙：olan mongγol-un aimaγ ba. töbed-ün terigülegcid cöm nigen ayalqu-bar qowangti-yin baγatur sambaγ-a γaiqamsiγ-tu sür jibqulang. uridu üyes-ece ülemji ketüregsen-ü （11） tulada. yeke cerig gürüged sece darui buruγu yabudal-tu daisud-i darun tübsidgejü olan mongγol-un ［uul］-aca erkimlen takiγsan［šasin］surγaγuli-yi dakiju manduγulun kam.zang.wei terigüten olan aimaγ-un olan irgen-i cöm jobalang［-aca］ aburaγad engke jirγalang-dur barilduγulbai. ene （12） metü ülemji erdem yeke γabiy-a-yi tüsimed bide ergün maγtan bürin-e γarγan ögülejü cidaqu busu bolbaco γuyuqui anu ejen matur-iyar bicig jokiyaju kösiy-e cilaγun-dur seilgejü joo-dur asida baiγulqu ajiyamu kemen ailadqaγsan-a.

汉：朕以何功焉，而群众勤请不已，爰纪斯文，立石西藏，俾中外知：达赖喇嘛等三朝恭顺之诚、诸部落累世崇奉法教之意，朕之此举所以除逆抚顺、绥众兴教云尔。

藏：nged rang gis nged la bsngags （38） ′os kyi che ba ngo mtshar ci zhig yod ces kyang/ gong ′khod rnams kyis snying thag pa （39） nas yang skyor gyin zhus par/ ta la′i bla ma sogs kyi rje rabs gsum la bstan srid （40） gcig tu ′brel ba′i rgyu mtshan dang/ rang gzhan thams cad kyis rabs du ma bshad （41） bsgrub kyi bstan pa spyi gtsug tu bkur ba′i dad pa dang/ ［da char nged kyis dmag ched du］ （42） btang ［ste log par spyod pa rnams tshar bcas nas/ dra po′i rang bzhin can rnams］ （43） ［′dzin pa dang/ gzhir ′khod mtha′ dag bde bar bkod de/ sangs rgyas kyi bstan pa je］ （44） rgyas su btang ba′i ［tshul rnams］ mtha′ dbus kyi lus can mtha′ dag la go bar bya ba′i （45） phyir ′di bzhin yi ger bkod de bod kha ba can gyi ljongs su rdo rengs btsugs te brkos pa dge/

满：（13） bi minde ai gong bi seme hese wasimbucibe. geren gemu hing seme baime nakarakū ofi. tuttu ere bithe arafi. wargi dzang de bei ilibufi. dorgi tulergi urse be dalai lamasai ilan jalan i ginggun ijishūn i yabuha mujilen. geren aiman i jalan （14） halame šajin tacihiyan be wesihuleme juktehe gūnin. mini ere muten i cooha cohome fudasihūn be geterembufi ijishūn be bilure geren be elhe obufi tacihiyan be yendebure jalin deribuhe be sakini seme ulhibuhe.

蒙：bi nadur yambar yeke γabiyan-u saisiyal bui kemen jarliγ （13） baγulγabaju. Bükü bügüde cing ünen-iyer da［kin γuyuqu］-yin tulada dalai blam-a tan γurban üy-e boltala kiciyenggüi ey-e ber ［xxx］ ［sedkil］ keged. olan aimaγ-ud-bar üy-e-yin üy-e-dür šasin surγaγuli-yi erkimlen takiγsan sanaγan ba minü edüge tusqailan cerig ilegejü tere buruγu yabudal-tan arilγan. jöb sidurγu yabudal tan-i asara［xxx］ ［xxx］ ［xxx］ ［xxx］ enkjigüljü. šasin-i manduγolqu-yin tula egüsgegsen ucir-i. ein bicig jokiyaju γadaγadu dotoγadu ulus nuγud-a medetügei kemen töbed oron-dur kösiy-e cilaγun-a seilgejü baiγulbai.

汉：康熙六十年，雍正二年季夏月之吉。内阁学士臣鄂赉，员外郎臣常保，笔帖式臣［佛］保、傅德衲孙额尔克图，四川松潘总兵官臣周瑛[23]，副、参将臣郭寿域、赵儒，游击臣高麟端，守备臣董之骏等敬立。

藏：khang zhi dgong lo drug cu pa/

满：elhe taifin-i ninjuci aniya

蒙：engke amuγulang-un jiraduγar on

藏文碑文左下刻有：临洮西［X］石匠张［X］、张宗［X］敬［X］